Kaalheide, Sint Jozefkerk

De kerk
De Sint Jozefkerk te Kerkrade-Kaalheide is in 1927-1928 gebouwd  naar een ontwerp van architect J.H.H. (Hubert of Joseph) van Groenendael (Nunhem, 1868-Maastricht, 1942) in neo-romaanse stijl met kenmerken van het eclecticisme. De kerk werd gebouwd door aannemer Debets uit Spekholzerheide. Totale bouwkosten ca. 108.000 gulden. Van dit bedrag werd door de Staatsmijnen en provincie 42.500 gulden als subsidie bijgedragen. De gemeente Kerkrade leverde 200.000 veldbrandstenen.
Het is een driebeukige pseudobasilicale kruiskerk. Georiënteerd. Opgetrokken in Nievelsteiner zandsteen, mergel en hardsteen. De gevels horizontaal geleed door banden van mergel. Het schip, transept en koor met zadeldak, gedekt met leien. Aan de rechterkant van de voorgevel een klokkentoren met een opvallende ui-vormige spits (peerspits). Op de viering een angelustoren eveneens met ui-vormige spits. Rondom de klokkentoren onder de uurwerken een uitgebouwde galerij met op de hoekpunten beelden van de vier evangelisten voorgesteld door hun symbolen,  onderaan de toren in de voorgevel een nis met een beeld van Sint Jozef (1928).
In het middendeel van de voorgevel die uitloopt in een topgevel, bevindt zich een uitgebouwd portiek met een houten toegangsdeur. De zijgevels van het schip hebben elk drie topgevels met zadeldak. Het koor wordt afgesloten met een rondboogvormige apsis met kegeldak.
Het schip en transept zijn afgedekt met spitsbooggewelven. De gewelven zijn als gevolg van mijnschade bekleed met plaatmateriaal. Het sobere karakter van het kerkgebouw wordt onderstreept door de overheersende witte tint van het interieur.
De kerk heeft te lijden gehad van mijnschade.
Grootscheepse restauratie van exterieur en interieur in 2006.
Onderin de toren een devotiekapel met een Lourdesgrot gemaakt van kunststeen uit 1932. In 1938 werd ook buiten de kerk een Lourdesgrot gerealiseerd.
Rijksmonument nr 513746

Kaalheide
Tot 1922 was Kaalheide kerkelijk verdeeld over de parochie St. Lambertus (Kerkrade-Centrum) en de parochie St. Martinus (Spekholzerheide). Als gevolg van de expansie van de mijnindustrie werden nieuwe woonwijken gebouwd en ontstond behoefte aan nieuwe parochie-eenheden. Door de Franciscaanse paters Conventuelen werd op 19 maart 1922 het rectoraat Kaalheide opgericht. In 1928 werd de huidige Sint Jozefkerk in gebruik genomen ter vervanging van een houten noodkerk. Naast hun zorg voor het zielenheil van de parochianen ondernamen de paters veel initiatieven op het gebied van het verenigingsleven. In 1969 hebben de paters Kaalheide verlaten. Hun taak werd overgenomen door wereldlijke geestelijken. Het einde van het rectoraat viel nagenoeg samen met het einde van de mijnindustrie. Op 1 april 1969 werd het rectoraat tot parochie verheven.
De dichtstbijzijnde kolenmijn: de mijn Willem-Sophia te Spekholzerheide, productieperiode 1902-1970

De ramen
De oorspronkelijke glas-in-loodramen in een typische jaren twintig stijl zijn, waarschijnlijk tijdens de oorlogsjaren, grotendeels verloren gegaan.
In de apsis zes rondboogvensters met twee glas-in-loodramen uit 1928 met afbeeldingen van Franciscaanse heiligen van een onbekende kunstenaar en vier ornamentramen van Hub Pasmans uit 1981-’82. De ornamentramen links en rechts zijn elkaars spiegelbeeld. In de Lourdesgrot een gestileerd Maria-raam van Pasmans (1982).
Naast de hoofdingang twee ornamentramen die elkaars spiegelbeeld zijn uit 1980-’81 van Pasmans.
De driedelige spitsboogvormige vensters in de topgevels van de zijgevels zijn voorzien van ornamentramen van Hub Pasmans uit 1981-’82. De ramen aan de linkerzijde zijn het spiegelbeeld van die aan de rechterzijde.
Het driedelige spitsboogvenster in de voorgevel achter de orgeltribune heeft een decoratief glas-in-loodraam uit 1928 van een onbekende kunstenaar.
Verder zijn er nog twee vrijstaande glas-in-loodramen bevestigd in een lichtbak met voorstellingen van de apostelen Andreas en Jacobus de Meerdere gemaakt door Charles Eyck uit 1935. Ze zijn afkomstig uit de inmiddels afgebroken O.L. Vrouw van Lourdeskerk in Kerkrade-de Gracht. Helaas zijn de ramen verkeerd om in de lichtbak geplaatst. De buitenkant is nu de binnenkant/voorkant.

Bronnen:
Website Kerkgebouwen in Limburg
Website www.glasmalerei-eV-web.de   van  Forschungsstelle Glasmalerei des 20. Jahrhunderts/Limburg,Kerkrade-Kaalheide
www.parochieKerkradewest.nl/St-jozef
Marc Sterk, ‘Geschiedenis van de St. Jozefparochie in Kaalheide’ in: Kerkrade Onderweg deel X (2006) 112-119