Nieuwenhagen, O.L. Vrouw Hulp der Christenen

De kerk
De Onze Lieve Vrouw Hulp der Christenenkerk in Nieuwenhagen (Landgraaf) is in 1916-’17 gebouwd door aannemer J. Beckers uit Nieuwenhagen naar een ontwerp van J.H.H. (Hubert) van Groenendael (1868-1942). Het is een basilicale, driebeukige kruiskerk met twee torens in neo-romaanse stijl. Het transept is even hoog als het middenschip. Beide met zadeldak. Alle dakdelen gedekt met leien.
Georiënteerd, opgetrokken in baksteen. De gevels gedecoreerd met rondboogfriezen.
De asymmetrische westgevel heeft aan de rechter/zuidzijde een hoge vierkante klokkentoren met  tentdak en aan vier zijden een uurwerk. De toren telt vijf bouwlagen. In de onderste bouwlaag de hoofdingang. Boven de hoofdingang een breed fries in natuursteen uit 1934. Op de hoek aan de zuidzijde een Mariabeeld. In de zuidelijke zijgevel van het torendeel een halfronde kapeluitbouw (Mariakapel). Aan de noordzijde van de westgevel een kleine klokkentoren. Het middendeel van de voorgevel telt drie venstertraveeën: in de eerste bouwlaag drie ronde vensters met vierpas, in het midden drie hoge rondboogvensters en in de topgevel een roosvenster.
Tegen de kopgevel van het zuidertransept een uitbouw afgedekt met een lessenaarsdak, waarin zich een tweede hoofdingang bevindt.
In de achtergevel van de zuidelijke zijbeuk een halfronde kapeluitbouw (Gregoriuskapel). Het priesterkoor wordt afgesloten met een halfronde apsis met kegelvormig  dak.
Tegen de achtergevel van de noordelijke zijbeuk, aan de zijkant van de apsis de sacristie. De dagkapel is in 1966 tegen de noordelijke zijgevel van de sacristie gebouwd.

Binnen in de kerk tussen schip en zijbeuken grote rondbogen rustend op pijlers. Plafond met kruisribgewelven.
Tegen de achterwand en het plafond van de apsis wandschilderingen van Eugène Laudy (1921-1995) uit 1942. De kerk bezit een laatbarok-altaar gebouwd omstreeks 1765 naar een ontwerp van architect J. Couven uit Aken, en afkomstig uit de voormalige parochiekerk “Sjpaans Kentje”.
Tussen 1954 en 1958 een grootscheepse restauratie. Deze was ten gevolge van bouwfouten en mijnschade dringend noodzakelijk. Onder meer werd het gehele kerkdak inclusief de houtconstructie volledig vernieuwd. Totale kosten  150.000 gulden, de bouwkosten in 1917 bedroegen  60.000 gulden.
In het plantsoen naast de kerk aan de zuidzijde een hardstenen H. Hartbeeld uit 1938. De beelden van moeder met kind en van de mijnwerker die oorspronkelijk aan weerszijden van het beeld stonden zijn verdwenen. Evenals het reliëf en het Mariabeeld aan de voorgevel wordt het H. Hartbeeld door René & Peter van der Krogt (https:// standbeelden.vanderkrogt.net) toegeschreven aan Edmund Wessling, een beeldhouwer uit Westfalen (Dld), die rond de jaren 1932 tot 1942 werkzaam was in Kerkrade.
Het reliëf boven de hoofdingang verbeeldt de Nieuwenhaagse geloofsgemeenschap geschaard rond haar patrones Maria Auxilium Christ[ian]orum. We zien o.a. links een vrouw met een vlag KJV (Katholieke Jonge Vrouwen) en rechts een man met een vlag JW (Jonge Werkman), een priester, een mijnwerker en een boer.
Dichtstbijzijnde kolenmijn: de Mijn Laura te Eygelshoven, productieperiode 1905-1968.
Rijksmonument nr 521659

De parochie
Het rectoraat Nieuwenhagen opgericht in 1831 werd in 1837 verheven tot een zelfstandige parochie met als parochiekerk de O.L. Vrouw Hulp der Christenenkerk gelegen buiten het dorp Nieuwenhagen aan de Rötscherweg. De oorsprong van het kerkje gaat terug tot de bouw van een kapel in 1745. De locatie en het voormalige parochiekerkje staan bekend als “Sjpaans Kentje”. Deze naam verwijst naar de periode ná de 80-jarige Oorlog (1568-1648) toen Heerlen en ook Nieuwenhagen Staats (Hollands) gebied waren, terwijl Schaesberg en het terrein aan de overkant van de Rötscherweg Spaans territorium waren. Door de toename van het aantal parochianen werd het oude kerkje te klein en werd de huidige, grotere kerk gebouwd. Nu aan de Heigank in het dorp Oud-Nieuwenhagen. De nieuwe kerk werd op kerstdag 1917 in gebruik genomen.
Tegelijkertijd streefden de bewoners van Nieuwenhagerheide (= Boven-Nieuwenhagen, behorende tot de  parochie O.L. Vrouw Hulp der Christenen) naar een eigen parochiekerk. Het bisdom Limburg besloot in 1917 inderdaad de parochie Nieuwenhagen in twee parochies op te delen in de verwachting van een sterke bevolkingstoename in de toekomst door de expansie van de opkomende mijnindustrie. De Hart van Jezuskerk van de nieuwe parochie Nieuwenhagerheide werd in 1919 in gebruik genomen.

De ramen
De neo-romaanse kerk heeft rondboogvensters en ronde vensters.
De rondboogvensters in de apsiswand en in de Gregoriuskapel achter het altaar zijn voorzien van gebrandschilderde glas-in-loodramen uit 1917 gemaakt door glasatelier Dr. Heinrich Oidtmann in het Duitse Linnich. De glas-in-loodramen (1917) in de drielichtvensters in de zijbeuk van de Gregoriuskapel en in de zijbeuk links van het Maria-altaar zijn eveneens van Oidtmann. De Glasmalereiwerkstatt Dr Heinrich Oidtmann stond in de jaren 1912-1929 onder leiding van Heinrich Oidtmann III (1888-1929).
Het drietal glas-in-loodramen uit 1949 in het noordertransept is van Jérôme Goffin (Maastricht, 1921-1963).
De Mariakapel onder in de toren heeft rechthoekige ornamentramen uit 1917 waarvan de maker onbekend is.
In beide zijbeuken drielichtvensters met ornamentramen, in 1917 geleverd door fa. W. Schmit-Schendeler, Ateliers voor glasschilderkunst te ’s Hertogenbosch.
Onder het oksaal in de voorgevel drie vierpasvensters met glas-in-loodramen (1961) van Jacques Verheijen (Echt, 1911-Sittard, 1989).
Van beide grote roosvensters in het transept uit 1917 is de maker onbekend (onduidelijk gesigneerd fa. Gebr. Jac en Piet Lijten ??).
De kleinere roosvensters in de lichtbeuk zijn beglaasd met lichtgetinte glas-in-loodruitjes. Maker onbekend.

Bronnen:
Website Kerkgebouwen in Limburg
Website www.glasmalerei-ev-web.de  van Forschungsstelle Glasmalerei des 20. Jh/Limburg, Landgraaf-Nieuwenhagen
J.W.J.M. L’Ortye, Gids voor de Parochiekerk ‘O.L. Vrouw Hulp der Christenen’ Nieuwenhagen, 1987 .
J. Born (red.) Monumenten te kijk gezet, Kerken in Landgraaf, serie: Kijk op Landgraaf 8, Heemkundevereniging Landgraaf, 2013