Eugène Laudy

Eugène Laudy (Heerlen, 1921-1995) was een veelzijdig kunstenaar. Hij was op de eerste plaats monumentaal kunstenaar: glazenier (glas-in-lood, glas-in-beton/epoxy, glasappliqué), wandschilder, maker van mozaïeken), maar hij was ook kunstschilder, beeldhouwer, keramist, maker van wandkleden, van boekillustraties en zelfs van deurknoppen, daarnaast was hij ook nog enige jaren docent.
Omdat hij al op jonge leeftijd zeker wist dat hij kunstenaar wilde worden, stapte hij in 1936 na 4 jaar HBS over naar de Middelbare Kunstnijverheidsschool Maastricht (thans Maastricht Institute of Arts geheten, onderdeel van Zuyd Hogeschool). Na zijn afstuderen in 1940 bleef hij nog een jaar verbonden aan de kunstnijverheidsschool om samen met de directeur Jef Scheffers de opleiding voor monumentale kunst te helpen opzetten.
Een toevallige ontmoeting met Charles Eyck (1897-1983) leidde tot zijn eerste grote opdracht: een wandschildering in de St. Josefkerk in Broekhem (gemeente Valkenburg). De kerk in Broekhem is in 1931 gebouwd door architect Alfons Boosten en bezit naast de wandschilderingen van Laudy uit 1940 o.a. een groot aantal glas-in-loodramen uit de jaren 30 van Henri Jonas, Charles Eyck & René Smeets en Harrie Schoonbrood. Mede onder invloed van zijn vriendschap en samenwerking met Charles Eyck werkte Laudy zeker in de eerste jaren van zijn kunstenaarschap in de stijl van Charles Eyck, de zgn. Limburgse barokstijl. Robuust vormgegeven mens- en dierfiguren zijn in elkaar gevlochten tot een plastisch en compact geheel. In tegenstelling tot Eyck echter met sterk afgebakende contouren en meer kleurschakeringen. Soms geeft alleen de signatuur uitsluitsel wie van hen de maker is. Voorbeelden uit deze eerste periode (1947-1950) zijn de ramen in de Pancratiuskerk te Heerlen en het St. Rosaraam in de Michielskerk te Sittard.
Reeds tijdens zijn opleiding in Maastricht maakte hij studiereizen naar Frankrijk, Spanje en Italië. Tijdens deze reizen maakte hij onder meer kennis met werken van Fra Angelico en El Greco, die voor hem een inspiratiebron gingen vormen. In 1947 volgde hij een opleiding aan de mozaïekschool in Ravenna. Langzaam ontwikkelde hij een eigen stijl beïnvloed door de Byzantijnse en vroegchristelijke traditie: uitgerekte, gestileerde figuren en een tweedimensionaal karakter. Een vereenvoudiging in de vorm en een verheviging van de kleur met een voorkeur voor blauw en warmrood. Voorbeelden uit deze periode zijn ook weer te vinden in de Pancratiuskerk te Heerlen, de vijf glas-in-loodramen uit 1952-1953. In de jaren 50 ging ook de achtergrond meespelen in de compositie.
Laudy was een zeer productief glazenier die een groot aantal ramen maakte. Zijn bloeiperiode beleefde hij in de jaren 50 en 60, met als hoogtepunt de twee enorme glaswanden (1959-’60) in de Antonius en Lodewijkkerk (thans Emmaüskerk) in Den Haag. Ze behoren tot de grootste in Nederland. Elke wand (40mx8m) is opgebouwd uit 30 glasopeningen van 1m breed x 8m hoog, gescheiden door betonnen penanten. Ondanks een stapeling van motieven heeft Laudy toch een sterke eenheid in de compositie bereikt. De gestileerde figuren verraden de invloed van de Byzantijnse kunst. De afbeeldingen uitgevoerd in gekleurd (niet gebrandschilderd) antiekglas contrasteren met een achtergrond waarvoor allerlei soorten helder wit industrieglas is gebruikt. Met elke glaswand was hij een heel jaar bezig. Het eerste deel van de eerste wand is uitgevoerd door Glasatelier Wielders (Roermond), de verdere opdracht is voltooid door Atelier Flos (Steyl) . Naar aanleiding van zijn eerste glaswand, de lofzang van de drie jongelingen, in de Haagse kerk kreeg hij in 1961 samen met de kunstenaar Lei Molin de Jongerenprijs Limburg toegekend.
De enorme glaswanden luiden voor Laudy een nieuwe stijl in, die gekenmerkt wordt door voornamelijk blank glas in de achtergrond, en zwart glas en brede contourlijnen die de vormen scherp afbakenen. Een voorbeeld uit deze periode zijn de ramen van Eugène Laudy in de Vincentiuskerk te Rumpen (Brunssum) uit 1959-1961.
De productieve Laudy zorgde niet alleen voor het ontwerp, maar voerde zijn ontwerp ook gedeeltelijk zelf uit bij verschillende glasateliers. Hij was er altijd zelf bij als het glas werd uitgezocht en gesneden. Hij zag er scherp op toe dat de loodlijnen die door de loodzetter gemaakt werden, precies overeenkwamen met de loodlijnen in zijn ontwerp. Hij werkte samen met Atelier den Rooijen en Glasatelier Wielders in Roermond, Atelier Gerard Mesterom in Bunde en Atelier Flos in Steyl (Tegelen). De meeste opdrachten voerde hij uit in hechte samenwerking met een aantal vaste architecten onder wie Alfons Boosten en Frits Peutz.
Doordat in de jaren 60 het aantal kerkelijke opdrachten als gevolg van ontkerkelijking, versobering van het kerkinterieur en geldgebrek sterk terugliep, was hij aangewezen op niet-kerkelijke opdrachtgevers als scholen, bedrijven, gezondheidsinstellingen en overheidsgebouwen. In de jaren 80 en 90 kreeg hij weer kerkelijke opdrachten voor glas-in-loodramen. Deze werden uitgevoerd in de stijlen waarin hij werkte in de jaren 50 en 60 of nog eerder.
Ondanks een ernstige nierziekte bleef Eugène Laudy tot zijn overlijden in 1995 werkzaam als kunstenaar. Een van zijn laatste opdrachten was de voltooiing van de beglazing met glas-in-loodramen van de Dominicuskerk te Nijmegen. In 1962 had hij reeds zes ramen met Bijbelse taferelen in de zijkapellen gemaakt. Met de vervolgopdracht realiseerde hij in vrijwel dezelfde stijl nog tien ramen in het schip van de kerk. De ramen geplaatst in de kerk heeft hij zelf niet meer kunnen zien.
Het oeuvre van Laudy omvat meer dan alleen monumentale kunst. Zijn vele werken bevinden zich in kerken, kloosters, bedrijven, scholen, overheidsinstellingen, bij particulieren verspreid door het hele land.

Kerkramen in de Oostelijke Mijnstreek:

ramen in de Pancratiuskerk te Heerlen-Centrum
ramen in de Martinuskerk te Heerlen-Welten
ramen in de O.L. Vrouw van de Heilige Rozenkrans te Treebeek
ramen in de Vincentiuskerk te Brunssum-Rumpen
ramen in de Vredeskapel/Gedachteniskapel te Heerlen- Akerstraat (1961)
ramen in de Hart van Jezuskerk, Heerlen-Meezenbroek,  decoratief, ca. 1960)

Bronnen:

Carine Hoogveld (red.), Glas-in-Lood in Nederland, 1817-1968 (Den Haag, 1989) 273
Ingrid Beckers, Eugène Laudy, Beglazing H.H. Antonius en Lodewijkkerk Den Haag (1959-1960) in: De Illustere Wand, Catalogus Bonnefantenmuseum (Maastricht, 1985) 68, 69
Website Kerkgebouwen in Limburg
Daniëlle Laudy, Eugène Laudy 1921-1995. Scriptie Algemene Cultuurwetenschappen, Radboud Universiteit Nijmegen, 2004 (o.a. oeuvrelijst)